تفاوت فرهنگ از منظر دورکیم و نیچه

فرهنگ در اندیشه دورکیم، ذیل امر اخلاقی شکل می‌گیرد. یعنی دورکیم ایده امر خیر و شر دارد و ذیل این این ایده، امر اخلاقی را شکل می‌دهد. اما نه اخلاق فردی، بلکه اخلاق اجتماعی که همان هنجارهای اجتماعی و ... است.

نیچه کتابی دارد به نام «فراسوی خیر و شر». یعنی دارد ارزش‌ها را از ذیل ایده‌ی خیر و شر خارج می‌کند. به این دسته از ارزش‌ها، ارزش فرهنگی می‌گویند. یعنی نیچه بین اخلاق و فرهنگ تفاوت قائل می‌شود.

در ارزش‌های فرهنگی، دیگر ایده خیری وجود ندارد که بخواهیم با آن منطبق شویم. مرگ خدا هم یعنی همین، یعنی کنار رفتن ایده خیر  و شر و مطلوب  و نامطلوب. لذا نیچه و هایدگر و غیرمتافیزیسین‌ها، اخلاق نمی‌نویسند، چون ایده خیر ندارند.

غیرمتافیزیسین‌ها منطق هم نمی‌نویسند، چون منطق هم شامل امر عامی است که مانند امر خیر، باید مفاهیم و گزاره‌های دیگر در چارچوب آن قرار بگیرند. آن‌ها برای فرار از امر عام، به سمت زبان می‌روند.

گیاه‌خواری، مبنای فلسفی دارد. مبنای فلسفی آن، این است که ما با حیوانات دیگر فرقی نداریم. دیگر اخلاقی نیست که بیاید حیوانات دیگر را ابژه کند و خوردن آن‌ها را حلال کند.

نهیلیسم به معنای پوچ گرایی نیست، بلکه به معنای نفی زندگی است. پست مدرنیست‌ها، همه‌ی اخلاق‌ها را نهیلیستی می‌دانند. چون اخلاق را مایه‌ی تخریب و نابودی طبیعت می‌دانند. اخلاق، بدن را ابزار، بد و شر می‌داند، لذا نهیلیستی است.

در اخلاق، پایان تاریخ داریم ولی در فرهنگ، نداریم. پایان تاریخ، همان حصول انسان کامل است. فلسفه تاریخ هم برای همین فضای اخلاقی است.

 

پساپادشاهی و انقلاب ناقص

پساپادشاهی

غالبا وقتی حکومت های پادشاهی ضعیف میشن، طائفه‌های کوچک قدرت می‌گیرند و بعداز سقوط هر حکومت پادشاهی، شاهد جنگ و حاکمیت‌های ملوک الطوایفی هستیم تا اینکه یک طایفه‌ی دیگر به قدرت برسد.

در چند قرن اخیر، به غیر از قدرت‌های طایفه‌ای، قدرت‌های غیر طایفه‌ای هم ظهور کردند و کم کم شاهد سقوط کامل حکومت‌های پادشاهی هستیم. اما اینطور نیست که فرهنگ پادشاهی هم یک شبه سقوط کند، بلکه حتی در نظام دموکراسی یا مردم‌سالاری پس از پادشاهی هم هنوز فرهنگ و اندیشه‌ی پادشاهی وجود دارد، لذا انقلاب‌ها غالبا ناقص هستند و تکامل آن‌ها نیازمند زمان است.

انقلاب ناقص ایران

پس از سقوط پهلوی نیز فرهنگ پادشاهی در ایران از بین نرفت و احزاب سیاسی به مانند طوایف مختلف شکل گرفتند. البته در اوایل انقلاب تا انتهای دوره احمدی‌نژاد، این قبایل بعد فکری و اندیشه‌ای هم داشتند، اما از دوران روحانی، نقاب اندیشه از صورت قبایل افتاد و عرصه‌ی سیاسی ایران، رسما به جنگ قبایل تبدیل شد. تورم و برجام و حجاب، همگی بهانه‌ای برای کسب قدرت است.

راه حل:

زمان کنونی اوج قبیله‌گرایی است، چون هر سه اصلی مملکت، دست یک قبیله افتاده است و این قبیله، بی‌مهابا در حال پیگیری منافع خود است. راه نجات کوتاه مدت این است در نزدیک‌ترین انتخابات، یعنی انتخابات مجلس، این یکدستی را از بین ببریم. ولو بلغ ما بلغ. البته ترجیح این است که به افراد و گروه‌هایی رای بدهیم که ‌تابع اندیشه هستند نه شخص و گروه.

اقلیت در عین اکثریت

امروز حدود یک ساعت در راهپیمایی قم دنبال زن‌های بدحجاب می‌گشتم، فقط یکی پیدا کردم.

اومدم خونه و از تلویزیون راهپیمایی شهرهای دیگه رو نگاه کردم، مثل قم نبود اما اکثریت قاطع خانم‌های چادری و غیرچادری ولی با حجاب نسبتا کامل بودند.

اما شب در بخش‌های خبری و غیرخبری مختلف که دیدم، فقط زن‌های کم حجاب و بعضاً با تیپ‌های زننده رو نشون داد.

این یک حقیقت است که پایگاه مردمی نظام، بیشتر در قشر متدین جامعه است. نمی‌گم بقیه ضد نظام و ضدانقلاب هستند و اما دلسوز هم نیستند.

حقیقت دیگر این است که بسیاری از مسئولین جمهوری، کمر همت به تحقیر و نابودی این قشر بسته‌اند.

دشمن هم این حقیقت را فهمیده است و علت اینکه در اغتشاشات، به زنان محجبه تعرض می‌شود و بسیجیان محروم و مظلومی مانند شهید عجمیان، مورد حمله قرار می‌گیرند نیز همین است. چون اینها پایه‌های مستحکم نظام هستند نه مسئولین بی لیاقت و بی کفایتی که با شعار حمایت از محرومین و مبارزه با فساد و با وجهه‌ای مذهبی رای می‌گیرند اما در آغوش مرفهین بی‌دین غش می‌کنند. 

مسئولان اسپانیایی

یکی از علما یا اساتید که اسمش رو یادم نیست، رفته بود اسپانیا. می‌گفت اونجا به راهنمای سفر گفتم توصیه‌ی خاصی اگر هست بفرمایید.

اونم گفت از اصطلاحاتی که اینجا معادل ندارن، استفاده نکنید چون نمیشه ترجمه کرد.

اون عالم گفت چه اصطلاحاتی مثلا؟

راهنما: غیرت! اینجا غیرت رو متوجه نمی‌شن.

*******************************************

بگذریم، اوضاع کشوری طوری شده که انگار حضرات مسئولین، خصوصا بسیاری از اعضای دولت و مجلس، از اسپانیا اومدن!