درد زایمان توسعه!

 

توسعه و پیشرفت مثل زایمان است. درد و رنج دارد. مسئولان مملکت بسان یک قابله هستند که باید این فرایند زایمان را مدیریت کنند و الا سلامتی مادر و فرزند به خطر می‌افتد.

یکی از مهم‌ترین نظریات شکل گیری انقلاب، توسعه ناموزون است. یعنی بخشی از جامعه از توسعه بهرمند می‌شود اما بخشی دیگر سهمی از توسعه پیدا نمی‌کند و تحت رنج و ظلم و ستم قرار می‌گیرد. در این شرایط است که انقلاب می‌شود.

دهه ۱۳۴۰، دهه طلایی اقتصاد ایران بود و محمدرضا شاه هم فکر می‌کرد در حال توسعه‌ی ایران است، اما در حقیقت با توسعه‌ی ناموزون کشور، مشغول زمینه‌سازی برای انقلاب و نابودی حکومت خود بود!

بقا یا انقلاب

از منظر دورکیم در کتاب صور بنیادین حیات دینی:

 

بقای یک جامعه، وابسته به زنده ماندن آرمان‌های آن جامعه است.

انقلاب و بازآفرینی یک جامعه نیز وابسته به شکل‌گیری آرمان‌های جدید است. 

 

 

مارپیچ سقوط

معمولاً انقلاب اجتماعی یا براندازی ناگهانی زمانی رخ می‌دهد که جامعه یک الگوی جایگزین مناسب داشته باشد.

و الا دچار مارپیچ سقوط می‌شود. یعنی اندک اندک جامعه دچار فروپاشی و اضمحلال می‌شود.

البته همین مارپیچ سقوط هم مستلزم دور باطلی از نارضایتی است.

( منبع: آینده سرمایه‌داری، لستر تارو، فصل سیزدهم.)

 

اگر این وسط حکومت موفق شود که رضایت مردم را جلب کند، این مارپیچ از بین می‌رود.

البته بعید می‌دانم در دوران پزشکیان این مارپیچ شکسته شود.

 

#جامعه_شناسی_انقلاب

 

پسا انتخابات ۷ : انواع براندازی

 

 

جمهوری اسلامی ایران با دو نوع خطر براندازی مواجه است:

یک نوع براندازی اینگونه است که استقلال کشور را تهدید می‌کند و ما را به طور غیرمستقیم به مستعمره کشورهای غربی تبدیل می‌کند.

نوع دیگر براندازی این است که ما کشوری مستقل و صاحب اراده باشیم اما کشوری مدرن باشیم نه اسلامی.

 

براندازی نوع اول شاید بسیار سخت باشد چون تقریبا هیچ آدم عاقلی از بردگی و نوکری بیگانگان خوشش نمی‌آید.

 

 

اما براندازی نوع دوم ساده‌تر است چون مردمی که تعلقات دینی دارند، نسبت به گروه قبلی تعداد کمتری را شامل می‌شوند.

 

براندازی نوع دوم اتفاقاً باب میل بسیاری از مسئولین نیز هست. البته آمار رسمی نداریم ولی طبق تجربه زیسته، عملکرد بسیاری از مسئولین با صیانت از اسلامیت این کشور سازگار نیست.

 

شاید به همین دلیل باشد در اغتشاشات مختلف، خصوصاً اغتشاشات اخیر، تعداد زیادی از مردم عادی به همراه نیروهای نظامی شهید شدند اما به ندرت کسی از مسئولین به شهادت می‌رسد. مردم کشته می‌شوند چون مردم در حال صیانت از انقلاب اسلامی هستند نه مسئولین.

 

اصلا چرا مسئولین باید کشته شوند وقتی مشغول براندازی نرم کشور هستند؟

 

به نظر من تنها کسی که می‌توانست با براندازی نوع دوم مقابله کند جلیلی بود. قالیباف توان چنین کاری ندارد. حتی رییسی هم نداشت.

 

#توسعه

#نوسازی

#مدرنیزاسیون

پسا انتخابات ۶: بعضی روندهای کلان احتمالی و ارزیابی شورای نگهبان

 

۱. جمعیت ایران به سمت پیری می‌رود و میانگین جمعیت مردم ایران ظاهراً از ۳۲ سال عبور کرده است. از نظر جمعیت‌شناسی سیاسی، هرچه جامعه پیرتر شود، امکان انقلاب کمتر می‌شود.

دولت پزشکیان به نوعی نقش سوپاپ اطمینان را بازی می‌کند تا جامعه‌ی ایران پیرتر شود و احتمال انقلاب به حداقل برسد.

همچنین با افزایش سن، میزان مشارکت در انتخابات نیز افزایش پیدا می‌کند.

 

۲. یکی از مشکلات اصلی براندازان در اغتشاشات ۱۴۰۱، فقدان رهبری قدرتمند بوده است.

با حضور اصلاح طلبان در قدرت، رهبران بالقوه فعلی، تحت فشار امور اجرایی و در جایگاه پاسخگویی قرار می‌گیرند و احتمالا جایگاه آنان بیش از پیش مخدوش می‌شود و این مشکل جریان برانداز، امتداد می‌یابد.

 

۳. علیرغم همه‌ی تلاش‌های دولت رییسی، در وضعیت فعلی مشکلات عمیقی داریم و این مشکلات گریبان دولت پزشکیان را خواهد گرفت.

 

از مطالب برخی نویسندگان جریان غربگرا نیز چنین بر می‌آید که تازه فهمیده‌اند در چه مخمصه‌ای افتاده‌اند.

 

۴. با توجه به مخمصه‌ای که دولت پزشکیان در آن افتاده است، آن‌ها نیازمند یارگیری فراوان هستند اما با توجه به مواضع شخص پزشکیان و افرادی مانند ظریف، جریان اصیل مذهبی به سمت پزشکیان نخواهد رفت و شاهد هستیم مذهبی‌هایی که تا کنون سعی می‌کردند وسط بازی کنند، اندک اندک به پزشکیان می‌پیوندند.

نتیجه آنکه صحنه‌ی نبردهای اجتماعی در حال آشکارتر شدن است.

 

به نظرم دوران پزشکیان، بهترین دوره زمانی برای ضربه زدن به جریان باطل است. جمع براندازان و منحرفان و محرمات امنیتی و صورتی‌ها و منافقان و... جمع است.

 

 

نتیجه آنکه پیروزی پزشکیان اگرچه احتمالاً موجب ضربه‌های اقتصادی فراوانی به کشور می‌شود اما ثمرات فرهنگی و معرفتی فراوانی برای جامعه می‌تواند داشته باشد. با این اوصاف به نظر من عملکرد شورای نگهبان چندان بد هم نبوده است. البته این صرفا یک فرضیه است و سنجش صحت آن، توسط انتخابات بعدی معلوم می‌شود.

 

#جمعیت_شناسی_سیاسی

عصر اجبار، فریب یا عقلانیت؟!

 

زیگموند باومن، در کتاب زندگی مصرفی، نظریات جامعه شناسی رابه دو دسته تقسیم می‌کند: نظریاتی که نظم جامعه را مبتنی بر اجبار می‌دانند و نظریاتی که نظم اجتماعی را مبتنی بر اغوا و فریب.

 

چیزی که در اینجا توجه انسان را به خود جلب می‌کند این است که باومن اشاره ای به نظم مبتنی بر عقلانیت نمی‌کند.

 

در ماجرای اقبال جامعه به جلیلی، ما شاهد نوعی نظم مبتنی عقلانیت هستیم. انگار در حال ورود به عصری جدید هستیم که هیچ جامعه شناسی به آن توجه ندارد.

 

نه تحریم و اجبار جهانی و نه روش‌های اغواگر جنگ روانی رقبای جلیلی تا الان کارساز نشده است. از طرفی خود جلیلی نیز نه انگیزه اجبار و اغوا دارد و نه توان آن. جلیلی به عقلانیت و استدلال خود متکی است.

 

نفس پیروزی جلیلی، نشان از یک جهش در فرهنگ و جامعه ما دارد.

 

 

#زیگموند_باومن

#نظریه

جبهه مبهم انقلاب. قسمت دوم

 

 

شاید بفرمایید که جبهه انقلاب یعنی کسانی که ذیل گفتمان انقلاب قرار دارند.

 

اما این حرف تبعاتی دارد:

اولا خیلی از مردم اصلا به این گفتمان‌ها توجه ندارند.

ثانیا اگر هم مردم توجه کنند، مرزهای این گفتمان را متوجه نمی‌شوند. اما چرا؟!

 

گفتمان به واقعیت معنا می‌بخشد و بخشی از واقعیت را از دیگر بخش‌ها جدا می‌کند.

مشکل گفتمان انقلاب این است که قدرت تمایز بخشی خود را از دست داده است. یعنی افرادی در جبهه انقلاب قرار می‌گیرند که تمایز آن‌ها از غیرانقلابی‌ها سخت است. بلکه تمایز آن‌ها از دیگر انقلابی‌ها و شباهت آن‌ها با غیرانقلابی‌ها آشکارتر است. یکی از این نمونه‌ها آقای قالیباف است که تمایز بالایی از سعید جلیلی دارد و شباهت فراوانی با مسعود پزشکیان اما عده‌ای به دنبال ائتلاف قالیباف و جلیلی هستند!

 

در چنین شرایطی، یا گفتمان موجود باید به روز رسانی شود، آن‌ هم از طریق تکرار روایت مولفه‌های گفتمانی. 

یا به کلی قدرت خود را از دست می‌دهد و به تدریج فراموش می‌شود.

 

اما ماجرا به همینجا ختم نمی‌شود، استفاده از گفتمانی که قدرت تمایز ندارد، مشمول دو فریب است:

۱. یا استفاده کنندگان از این گفتمان به دنبال تحمیق و استثمار مردم هستند.

۲. یا استفاده کنندگان از گفتمان، مشغول فریب خود هستند.

 

#گفتمان

#تحلیل_گفتمان

جبهه انقلاب چیست؟

 

 

برای مطالعه اختلافات انتخاباتی خصوصا اختلافاتی که تحت عنوان انقلاب و انقلابی گری مطرح می‌شود، ابتدا باید بدانیم که جبهه انقلاب چیست؟

 

جبهه یک اصطلاح جامعه‌شناسی نیست و باید نزدیک ترین معادل آن را پیدا کنیم:

 

دسته اجتماعی: اشخاص دارای حداقل یک ویژگی مشابه

 

گروه اجتماعی: اشخاص دارای تعامل نسبتا مستمر با احساس پیوند

 

نظام اجتماعی:

مجموعه‌ای بهم پیوسته از موقعیت‌های اجتماعی همراه با نقش‌ها و پایگاه‌های آن موقعیت ها.

 

سازمان اجتماعی: گروه اجتماعی که نظام یافته

 

نهاد: به معنای عام کلمه یعنی نظام هنجاری مبتنی بر ارزش‌های مشترک، می‌تواند معادل جبهه انقلاب باشد. یعنی منظور از جبهه انقلاب یک نظام هنجاری مبتنی بر ارزش‌های انقلابی است.

(نهاد به معنای خاص کلمه که تنها چند نظام هنجاری خاص مانند خانواده و دین را شامل می‌شود، اینجا قابل طرح نیست.)

 

با توجه به اینکه ما هیچ تعامل مستمر و موقعیت‌های اجتماعی همراه با نقش و پایگاه ذیل عنوان انقلاب نداریم، جبهه انقلاب گروه، نظام اجتماعی و سازمان اجتماعی نیست.

 

نهاد اجتماعی نیز نیست، زیرا یک نظام هنجاری مبتنی بر ارزش‌های مشترک انقلابی هم نداریم.

 

 

ظاهراً جبهه انقلاب تنها یک دسته اجتماعی است. مجموعه افرادی که ذیل چند نماد جمع شده‌اند.

 

اما مشکل اینجا است که دسته اجتماعی هیچ مشکلی را حل نمی‌کند.‌ تلقی بعضی از جبهه انقلاب، چیزی در حد گروه اجتماعی یا نهاد اجتماعی است.

 

تمام دعواها از همین جا شروع می‌شود. برای گروه بودن باید تعامل مستمر وجود داشته باشد، باید احساس پیوند وجود داشته باشد. در حالی که چنین چیزی وجود ندارد. نظام هنجاری مشترک هم وجود ندارد.

 

تمام دعواها برای این است که به ارزش‌های مشترک برسیم، به یک نظام هنجاری مشترک برسم. به احساس پیوند برسیم. به تعاملات مستمر برسیم.

 

 

برای اینکار ابتدا باید در جمع های خودمانی‌ مثل ایتا با یکدیگر بحث کنیم و هر موقع نهاد شدیم، هر موقع گروه شدیم، می‌توانیم برویم در کوچه و خیابان، مردم به نامزد جبهه انقلاب دعوت کنیم.

به اسم وحدت نباید دچار رکود شویم.

 

منابع اصطلاحات:

 مبانی جامعه تالیف غلامرضا صدیق اورعی و دیگران 

مقدمات جامعه شناسی تألیف منوچهر محسنی

 

#مبانی_جامعه‌شناسی

#نهاد

#گروه

#سازمان

#هنجار

اقتصاد سیاسی در انتخابات

به نظرم همزمانی ریاست آقای قالیباف بر مجلس و نامزدی ریاست جمهوری، امری است که منتهی به بی اخلاقی سیاسی می‌شود.

این همزمانی ناشی از نادیده گرفتن تاثیر اقتصاد بر سیاست کشور است.

بر اثر این همزمانی، بعضی از بزرگانی که مخالف قالیباف هستند وارد میدان انتخابات نمی‌شوند. چون اگر قالیباف پیروز هم نشود، هنوز رییس مجلس است و بعدا می‌تواند در هنگام تصویب بودجه، آن‌ها را در مضیقه اقتصادی قرار دهد. اگر قالیباف پیروز شود که اوضاع به صورت مضاعف بدتر می‌شود، هم در هنگام تصویب بودجه و هم در هنگام تامین بودجه در مضیقه قرار می‌گیرند.

وقتی بزرگان در میدان نباشند، خود به خود نیروهایی‌وارد میدان می‌شوند که شاید توانایی بلند کردن این علم را نداشته باشند و شاهد بی اخلاقی یا تنش باشیم.

البته به نظرم این کار تقصیر آقای قالیباف نیست، شاید تقصیر بعضی بزرگان است که به امور اقتصادی زیاد اهمیت می‌دهند. شاید هم ریشه در جای دیگر باشد و هیچکدام مقصر نباشند. علی ای حال، ریشه در هر کجا که باشد، این مشکل هست.

اقتصاد فرهنگی ۴

خیلی از امور نظیر میزان افزایش حقوق کارگران، آپارتمان سازی و خیلی از عوارض‌ها و مالیات‌ها، سیاست‌هایی است که به جهت حفظ منافع کانون‌های قدرت و ثروت صورت می پذیرد و دلیل علمی ندارد.

اما چون چندتا اقتصاددان این حرف را می‌زنند، اینگونه القا می‌کنند که این سیاست‌ها براساس محاسبات دقیق ریاضی طراحی شده‌اند و هرکاری غیر از این، خسارات فراوان به بار می‌آورد.