تمرین جامعه‌شناسی

نابودی گوساله مهم‌تر از نابودی سامری است. سامری‌ها باید منزوی شوند نه کشته.

تفسیر نمونه:

سه دستور در باره او و گوساله‌اش داد: نخست اینکه به او گفت: "باید از میان مردم دور شوى با کسى تماس نگیرى، و بهره تو در باقیمانده عمرت این است که هر کس به تو نزدیک مى‌شود خواهى گفت: با من تماس نگیر" ! ( قٰالَ فَاذْهَبْ فَإِنَّ لَکَ فِی اَلْحَیٰاةِ أَنْ تَقُولَ‌ لاٰ مِسٰاسَ‌ ). و به این ترتیب با یک فرمان قاطع سامرى را از جامعه طرد کرد و او را به انزواى مطلق کشانید.بعضى از مفسران گفته‌اند که جمله " لاٰ مِسٰاسَ‌ " اشاره به یکى از قوانین جزائى شریعت موسى ع است که در باره بعضى افراد که گناه سنگینى داشتند صادر مى‌شد، آن فرد به منزله موجودى که از نظر پلید و نجس و ناپاک بود درمى‌آمد، احدى با او تماس نمى‌گرفت و او هم حق نداشت با کسى تماس بگیرد .خت‌تر است، چرا که او را به صورت یک موجود پلید و آلوده از همه جا مى‌رانند.بعضى از مفسران نیز گفته‌اند که بعد از ثبوت جرم و خطاى بزرگ سامرى موسى در باره او نفرین کرد و خداوند او را به بیمارى مرموزى مبتلا ساخت که تا زنده بود کسى نمى‌توانست با او تماس بگیرد و اگر کسى تماس مى‌گرفت، گرفتار بیمارى مى‌شد.یا اینکه سامرى گرفتار یک نوع بیمارى روانى به صورت وسواس شدید و وحشت از هر انسانى شد، به طورى که هر کس نزدیک او مى‌شد فریاد مى‌زد " لاٰ مِسٰاسَ‌ " (با من تماس نگیرید!) .مجازات دوم سامرى این بود که موسى ع کیفر او را در قیامت به او گوشزد کرد و گفت "تو وعده‌گاهى در پیش دارى وعده عذاب دردناک الهى که هرگز از آن تخلف نخواهد شد" ( وَ إِنَّ لَکَ مَوْعِداً لَنْ تُخْلَفَهُ‌ ) .سومین برنامه این بود که موسى به سامرى گفت: "به این معبودت که پیوسته او را عبادت مى‌کردى نگاه کن و ببین ما آن را مى‌سوزانیم و سپس ذرات آن را به دریا مى‌پاشیم" (تا براى همیشه محو و نابود گردد) ( وَ اُنْظُرْ إِلىٰ‌ إِلٰهِکَ اَلَّذِی ظَلْتَ عَلَیْهِ عٰاکِفاً لَنُحَرِّقَنَّهُ ثُمَّ لَنَنْسِفَنَّهُ فِی اَلْیَمِّ نَسْفاً ).در اینجا دو سؤال پیش مى‌آید: نخست اینکه جمله "لنحرقنه" (ما آن را قطعا مى‌سوزانیم) دلیل بر آن است که گوساله جسم قابل سوختن بوده و این عقیده کسانى را که مى‌گویند: گوساله طلایى نبود بلکه به خاطر خاک پاى جبرئیل تبدیل به موجود زنده‌اى شده بود تایید مى‌کند.در پاسخ مى‌گوئیم: ظاهر جمله " جَسَداً لَهُ خُوٰارٌ " آن است که گوساله مجسمه بیجانى بود که صدایى شبیه صداى گوساله (به طریقى که قبلا گفتیم) از آن برمى‌خاست، و اما مساله سوزاندن ممکن است به یکى از دو علت باشد، یکى اینکه این مجسمه تنها از طلا نبوده بلکه احتمالا چوب هم در آن به کار رفته و طلا پوششى براى آن بوده است.دیگر اینکه به فرض که تمام آن هم از طلا بوده، سوزاندن آن براى تحقیر و توهین و از میان بردن شکل و ظاهر آن بوده، همانگونه که این عمل در مورد مجسمه‌هاى فلزى پادشاهان جبار عصر ما تکرار شد! بنا بر این بعد از سوزاندن، آن را با وسائلى خرد کرده، سپس ذراتش را به دریا ریختند.نند کوبیدن فکر بت پرستى لازم مى‌شود که با بتى این چنین معامله شود مبادا ماده فساد در میان مردم بماند، و باز هم براى بعضى وسوسه‌انگیز باشد.بعبارت روشنتر اگر موسى ع طلاهایى که در ساختن گوساله به کار رفته بود، باقى مى‌گذارد، و یا فى المثل در میان مردم تقسیم مى‌کرد، باز ممکن بود روزى افراد جاهل و نادان به نظر قداست به آن نگاه کنند و خاطره گوساله‌پرستى از نو در آنها زنده شود، در اینجا مى‌بایست این ماده گرانقیمت را فداى حفظ اعتقاد مردم نمود و راهى جز این نبود، و به این ترتیب موسى با روش فوق العاده قاطعى که هم نسبت به سامرى و هم نسبت به گوساله‌اش در پیش گرفت توانست غائله گوساله‌پرستى را برچیند و آثار روانى آن را از مغزها جاروب کند، بعدا نیز خواهیم دید که با برخورد قاطعى که با گوساله‌پرستان داشت چنان در مغزهاى بنى اسرائیل نفوذ کرد که هرگز در آینده به دنبال چنین خطوط انحرافى نروند .