خرده فرهنگ سیاسی ۳

 

 

خرده فرهنگ روحانیت سیاسی، دیگر جریانی است که در چند سطح از جلیلی حمایت کرد.

روحانیت شیعی، علم‌دار انقلاب اسلامی و رهبر قیام بود، اما ساختارهای سیاسی جمهوری اسلامی به سمت مدرنیته رفتند و از دو سو، روحانیت را تحت فشار گذاشت.

در گام اول، تا حد امکان روحانیت از ساختار حکومت بیرون نگه داشته شدند.

 

در گام دوم، تلاش کردند تا همان بخش از روحانیت که داخل ساختار حکومت بود، اخته و بی‌خاصیت شود.

 

 

راه برون رفت از خطر برای روحانیت این بود که سراغ نامزدی برود که با ساختار غالب در تضاد باشد و در خلال این تضاد، نفوذ خود را افزایش بدهد. برای این کار، جلیلی بهترین گزینه بود.

علت دیگر توجه به روحانیون به جلیلی، سنتی‌تر و بنیادگراتر بودن جلیلی است.

 

در مقابل، قالیباف شخصیتی مدرن‌تر داشت و به نوعی نماینده‌ی ساختار به حساب می‌آمد.

از جمله تجارب ساختاری اخیر روحانیت، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در قم بود که حقیر هم چند ماهی در آن فعالیت داشتم و حس بنده این بود که ما رو فرستادن دنبال نخود سیاه!

 

در انتخابات ۹۶ رییسی هم شخصیتی خلاف ساختار به حساب می‌آمد و حمایت تمام قد روحانیت را پشت سر خود داشت. اما در انتخابات ۱۴۰۰، بخشی از روحانیت از رییسی جدا شد و به جلیلی پیوست چراکه رییسی را نماینده‌ی ساختار می‌دید. و به نظر بنده این بخش درست می‌دیدند، زیرا وقتی رییسی آمد، آن طور که باید و شاید به جایگاه روحانیت توجه نشد.

 

 

در انتخابات بعدی هم اگر ساختار حکومت جلیلی را مصادره کند، احتمالاً بخش از روحانیت که الان موافق جلیلی هستند، مخالف او شوند.

تو حوزه علمیه چه کار می‌کنند؟

حوزه علمیه، نظام آموزشی جهان اسلام است. این نظام در گذشته شامل همه‌ی رشته‌های علمی عصر خود می‌شد، اما به مرور زمان و با شروع افول تمدن اسلامی و نزاع علما و سلاطین بر سر قدرت، ذره ذره حوزه ضعیف شد و رشته‌های علمی یکی پس از دیگری از نظام حوزه حذف شدند تا اینکه تنها دروس رسمی حوزه در عصر پهلوی، فقه و اصول بودند. دروسی مثل فلسفه، عرفان و تفسیر نیز به طور خصوصی و در محافل شخصی علما دنبال می‌شد.

در دوران قاجاریه و پهلوی، سلاطین عصر مانند خلفای عباسی به واردات علم پرداختند، با این تفاوت که این بار، صرفا به ترجمه و وارد کردن کتاب و عالمان غیرمسلمان اکتفا نکردند، بلکه نهاد علم را وارد کردند. در حقیقت دانشگاه وارد ایران شد تا جای حوزه را بگیرد اما از بخت بد غربگرایان، از سویی دانشگاه‌های غربی آن قدرت و هیمنه قبل را نداشت و از سوی دیگر، حوزه‌های علمی‌شیعی، پشتوانه علمی و فرهنگی قدرتمندی داشتند، لذا حوزه علمیه حذف نشد.

 

تمام بحث وحدت حوزه و دانشگاه هم همینه که چطور این دو تا نهاد آموزش عالی رو باهم سازگار کنیم!

 

 

توی‌غرب، نهاد علمی کلیسا به دانشگاه تبدیل شد، یعنی یک حرکت بومی‌ و درون‌زا بود. خیلی از دانشگاه‌های معتبر فعلی در اروپا و آمریکا هم کلیسا بودند. خیلی از دانشمندان قدیمی هم کشیش بودند.

اما دانشگاه در ایران وارداتی است و باید بومی‌ سازی شود. البته یک اندیشه بالاتر هم هست که می‌گوید دانشگاه باید اسلامی شود. اگر ما دانشگاه اسلامی داشته باشیم، در حقیقت توانسته‌ایم حوزه و دانشگاه را در هم ادغام کنیم و دیگر دو نهاد علمی نداریم.